Teren zajmowany obecnie przez DPS był przez okres zaborów posiadłością rodziny Lewakowskich. Dwór tej rodziny mieścił się w pobliskim Izdebniku. Na terenie Harbutowic prowadzone było wyspecjalizowane gospodarstwo ze stawem, hodowlą zwierząt i przetwórstwem rolnym. Rodzina Lewakowskich słynęła z produkcji tzw. Jarzębiaku Izdebnickiego, którego receptura była tajemnicą rodu.
Kłopoty finansowe rodziny Lewakowskich spowodowały konieczność sprzedania dóbr harbutowickich. W 1923 roku Jakub Lewakowski sprzedał budynki podworskie z przyległościami i stawem mieszczanom krakowskim. Staraniem dyrektora Szkoły Żeńskiego Gimnazjum i Liceum nr X im. Królowej Wandy w Krakowie – Gustawa Leśnodorskiego powstało Stowarzyszenie Kolonii i Wypoczynku Dzieci
i Młodzieży w Harbutowicach. Stowarzyszenie to do czasu likwidacji administrowało terenem dzisiejszego Domu Pomocy Społecznej.
Z ośrodka korzystały też uczennice VII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie. W lecie i w zimie odbywały się tu kolonie w czasie przerwy szkolnej. W czasie roku szkolnego oddziały Gimnazjum spędzały w Harbutowicach dwa tygodnie, wraz ze zmieniającym się gronem profesorskim. Ucząc się, korzystały jednocześnie ze świeżego powietrza, górskich spacerów, łódek na stawie i innych przyjemności. Jedną ze znakomitych uczestniczek tych przyjazdów była wspaniała aktorka, pedagog i literat pani prof. Zofia Kucówna . W swoich książkach z sentymentem wspomina pobyt w Harbutowicach. W czasie wojny Stowarzyszenie zawiesiło swoją działalność a majątek jego dostał się pod administrację Generalnego Gubernatora.
W 1945 r. utworzono tu sierociniec dla dzieci. W 1956 r. XX w., w epoce stalinizmu, Stowarzyszenie Kolonii i Wypoczynku zostało odgórnie rozwiązane, a majątek przekazany Związkowi Nauczycielstwa Polskiego. W roku 1993 ZNP sprzedał Ośrodek Wypoczynkowo Szkoleniowy w Harbutowicach Wojewodzie Krakowskiemu na potrzeby Domu Pomocy Społecznej. Wojewodą tym był późniejszy wielki przyjaciel Domu pan Tadeusz Piekarz, którego to imię nosi dziś DPS w Harbutowicach. Było to 1 maja 1993r.
W kilka tygodni po powołaniu Domu rozpoczął się remont kapitalny, mający przystosować zaniedbany obiekt turystyczny na potrzeby osób niepełnosprawnych. Dobudowano łazienki i ewakuacyjną klatkę schodową, zmieniono płaski dach na dwuspadowy. Zakupiono urządzenia do kuchni i pralni.
Otwarcia Domu dokonał Wojewoda Tadeusz Piekarz wraz Metropolitą Krakowskim JE Ks. Kardynałem Franciszkiem Macharskim.
W listopadzie 1993 r. w Domu zamieszkało pierwszych kilkunastu chłopców niepełnosprawnych intelektualnie, przesiedlonych z zatłoczonego Domu przy ul. Łanowej w Krakowie.
Do końca 1994 roku w DPS Harbutowice zamieszkało około 60 osób. W roku 1995 rozpoczęto remont i rozbudowę budynku B. W jednej części umiejscowione zostały pracownie powstałych właśnie Warsztatów Terapii Zajęciowej a w drugiej zorganizowano oddział mieszkalny dla bardziej samodzielnych osób.
W roku tym powołane zostało także przez pracowników Domu i osoby zaprzyjaźnione, Stowarzyszenie Wspomagania Osób Niepełnosprawnych „KOLONIA”.
Pierwszym dyrektorem Domu była pani Krystyna Stolarska. Kierownikiem WTZ został Kazimierz Zachwieja.
Kolejne lata upływały jako czas nieustannego rozwoju i modernizacji Domu Pomocy Społecznej i Warsztatów Terapii Zajęciowej, których jednostką prowadzącą był Dom.
Warsztaty z początku przyjmowały na zajęcia 45 uczestników. Po kilku latach ilość miejsc okazała się niewystarczająca. Chętnych było bardzo wielu. Utworzono dodatkowe pracownie w Myślenicach i w Dobczycach. Dzisiaj w Warsztatach znajduje zajęcie 90 uczestników.
DPS też przechodził nieustanną modernizację. Znaczącym impulsem do tego było przejęcie prowadzenia domu przez Powiat Myślenicki. W celu spełnienia wymaganych standardów wykonano windę. Zmieniono także całkowicie system ogrzewania. W miejsce dymiącej kotłowni koksowej zainstalowano dwie nowoczesne kotłownie gazowe, wspomagane ogrzewaniem słonecznym.
Dalsze unowocześnianie bazy polegało na termomodernizacji budynku głównego (A), poprzez izolację i ocieplenie ścian i wymianę starych drewnianych okien na plastykowe. Zwieńczeniem prac modernizacyjnych było pokrycie budynku A nowym blaszanym dachem.
Drobniejsze ale istotne prace modernizacyjne polegały na wykonaniu zsypu na brudną bieliznę, przebieralni i palarni tytoniu. Dzisiaj w Domu mieszka na stałe 75 osób. Czternaście z nich przebywa w osobnym budynku gdzie wymagana jest większa samodzielność i odpowiedzialność. Dziewiętnaście osób uczestniczy w zajęciach WTZ.
Pozostali mieszkańcy Domu objęci są opieką terapeutyczną, psychologiczną i pedagogiczną w ramach działających wewnątrz Domu pracowni.
Opracował: Kazimierz Zachwieja
Podziękowanie:
Autor artykułu składa serdeczne podziękowania dla pana Władysława Bartosza z Sułkowic za wsparcie merytoryczne w odtworzeniu historii obiektów znajdujących się w obrębie Domu oraz za zezwolenie na wykorzystanie archiwalnych fotografii z jego zbiorów.